Turystyczne Forum Wiedzy

wakacje nad morzem w Polsce

Latarnia morska w Kołobrzegu

06 czerwiec 2012r.

KOŁOBRZEG Uroczystego poświęcenia morza w Kołobrzegu dokonał w czasach Bolesława Chrobrego pierwszy polski biskup Reinbern. Wlewając do morza święconą wodę i wrzucając cztery kamienie pomazane chryzmem, książę Kościoła wykazał pełne zrozumienie ważności zagadnień morskich w gospodarce Pomorza. O potężnym rozwoju żeglarstwa w dawnym Kołobrzegu świadczy fakt, że w chwili przybycia do tego miasta w 1124 roku misji św. Ottona, większość mieszkańców znajdowała się na wyprawach morskich. Przez dwa i pół stulecia, do roku 1610, Kołobrzeg był portem hanzeatyckim, odgrywając znaczną rolę w tym potężnym związku miast bałtyckich. Począwszy od XIV wieku, w czasie pobytów w Holandii, kołobrzeżanie poznawali różne typy obiektów portowych i wodnych. Według tych właśnie wzorów budowali swój port. Pierwsze światło latarni morskiej zabłysło w Kołobrzegu w 1666 roku 104. Zapalono je na nowo wybudowanej wieży budynku, w którym mieścił się zarząd portu. Wzorem dla budowniczych latarni kołobrzeskiej była paląca się już od dziesiątków lat latarnia w Traye-miinde. Ogień zapalano jednak tylko wówczas, gdy jakiś statek chciał wejść do portu. W 50 lat później, gdy w okresie jesiennym spodziewano się statków, szczególnie z Kłajpedy i z Rygi, zadowalano się wystawianiem latarń na falochronie. Dokładne dane o latarni w Kołobrzegu znajdujemy w spisie latarń oraz w locji z 1878 roku. Począwszy od roku 1866 palono w Kołobrzegu światło białe, zasilane olejem, w popularnej już wówczas lampie Fresnela, wyciąganej na maszt ze specjalnej wybudówki na północnej ścianie stacji pilotów. Stacja ta stała w tym czasie u nasady falochronu wschodniego. Światło znajdowało się 7,8 m nad poziomem morza i zużywało 77,6 kg oleju rzepakowego rocznie. Obsługiwał je tylko jeden latarnik Spis latarń z 1896 roku podaje już pewne zmiany w charakterystyce światła. Światło dotychczas białe zmieniono w międzyczasie na czerwone. Wysokość świa- ,12'5 tła wynosiła nieco więcej niż poprzednio, bo 8,6 m. Przy zastosowaniu soczewki o ogniskowej 250 mm, zasięg światła wynosił 6 Mm. Dowiadujemy się również, że maszt, na który wyciągano w górę latarnię, był biały, a stacja pilotów pomalowana na kolor żółty. Dalsze dzieje latarni związane są z losami potężnego fortu stojącego na prawym brzegu Parsęty, tuż u jej ujścia. W roku 1627 zbudowano u ujścia Parsęty do morza "blockhaus", którego zadaniem była obrona portu. Obiekt zniszczony został przez rozszalałe fale sztormowe w okresie ciężkiej zimy 1709 roku. W tym samym jeszcze roku kapitan inżynierów Frauendorff zbudował na miejscu dawnego fortu szaniec, który następnie w latach 1758, 1760 i 1761, w czasie trzykrotnych oblężeń Kołobrzegu przez wojska rosyjskie, był widownią ciężkich walk, szczególnie w czasie trzeciego oblężenia, gdy artyleria nadbrzeżna ostrzeliwała szwedzko-rosyj-ską flotę liczącą 50 okrętów. Po wojnie siedmioletniej Fryderyk Wielki przeznaczył sporą kwotę na rozbudowę twierdzy kołobrzeskiej. W latach 1770—1774 na miejscu szańca wzniesiono silny, okrągły fort o grubych murach, na którego górnej platformie stały działa, panując swym zasięgiem nad całym portem. W latach 1832—1836 zakończono budowę fortu. W swojej ostatecznej postaci kołobrzeskie fortyfikacje posiadały trzy kondygnacje. W dolnej, podziemnej kondygnacji, znajdowały się magazyny i studnia, zaopatrująca załogę twierdzy w wodę pitną. Środkowy poziom umocnień przeznaczono dla piechoty, natomiast w górnym znajdowały się stanowiska dla artylerii. Sklepienie ostatniej kondygnacji przykryte zostało grubą warstwą ziemi. Wkrótce po wojnie francusko-niemieckiej, w roku 1873, nastąpiła demilitaryzacja twierdzy kołobrzeskiej. W roku 1899 tuż obok fortecy stała już nowa stacja pilotów. Był to obiekt o lekkiej konstrukcji ryglowej i w razie konieczności mógł być łatwo rozebrany. Wieża latarni o wysokości 25 m przylegała do południowo-za-chodniego narożnika stacji pilotów. Całość — w kolorze brązowym z ciemną konstrukcją ryglową — pokryto da- li 32 51. Kołobrzeg. Stacja pilotów z latarnią morską z lat 1899—1909 chem z gontu. Czerwone światło paliło się na wysokości 14 m nad poziomem morza i przy zastosowaniu soczewki ogniskowej 150 mm; jego zasięg wynosił 8 Mm. Światło przerywane wprowadzono do latarni kołobrzeskiej w roku 1904. W miejsce lekkiego budynku ryglowego wybudowano w roku 1909 masywny budynek z cegły. Tak jak poprzednio, ośmiokątna wieża usytuowana była w południowo-zachodnim narożniku. Zewnętrzna elewacja wieży otrzymała barwę żółtą. Gazowe światło żarowe znajdowało się na wysokości 25 m i miało zasięg 12 Mm. Warto w tym miejscu wspomnieć, że w okresie międzywojennym silne środowisko miejscowych komunistów wydawało popularną gazetę, której tytuł "Der rotę Leuchtturm" wiązał się z tą tak charakterystyczną dla kołobrzeskiego portu budowlą 103. 105 B. Drewniak, Początki ruchu hitlerowskiego na Pomorzu Zachodnim. Poznań 1962, s. 115. 133 52. Kołobrzeg. Stacja pilotów z latarnią morską z lat 1909—1945 W nie zmienionym stanie latarnia przetrwała do czasu II wojny światowej. Na początku walk o Kołobrzeg w latarni morskiej znajdowało się stanowisko dowodzenia komendanta portu, którym był Fregatten-Kapitan Kolbe. W dniu 12 lub 13 marca 1945 roku latarnia została wysadzona w powietrze przez niemieckich saperów, gdyż stanowiła doskonały punkt orientacyjny dla artylerii I Armii WP, ostrzeliwującej port i ujście Parsęty. Wówczas Kolbe przeniósł swoje stanowisko dowodzenia na pokład niszczyciela "Z-34" 106. Jan Szyszkówski, podporucznik, dowódca plutonu moździerzy 7 pp, wspomina I07: «« J. Volker: Die letzten Tage von Kolberg (4—18 III 1945). Wiirzburg 1959, s. 106. 107 Fragment wspomnień (strona 29) nadesłanych na Ogólnopolski Konkurs Pamiętnikarski Uczestników Walk o Kołobrzeg w 1945 r., organizowany przez Koszaliński Ośrodek Naukowo--Badawczy w Koszalinie w 1975 roku. mmm SIBI8I1MSHBI 171 53. Kołobrzeg. Przekrój pionowy fortu i latarni zbudowanej w roku 1945 (odrys z rysunku archiwalnego) "Ostatnim akordem walk o miasto było zdobycie przez grupę szturmową por. Feliksa Zarożnego latarni morskiej. Trzeba było widzieć zdziwienie, a nawet przerażenie por. Zarożnego, gdy z piwnic i z podziemi wychodzili wzięci do niewoli hitlerowcy, a było ich ładnych kilka dziesiątków. Żarożny w swojej grupie szturmowej posiadał "aż" 7 żołnierzy, którym notabene niczego się więcej nie chciało — tylko spać". 135 54. Kołobrzeg. Widok latarni przed remontem w roku 1979 W dniu 18 marca o godz. 6.45 port został zdobyty. Na latarni powiewała biało-czerwona flaga. W tym samym dniu, na plaży przyległej do latarni, przed prowizorycznie zmontowaną trybuną, odbyła się defilada polskich jednostek. Wbity w piaszczyste dno Bałtyku łopotał na wietrze pułkowy sztandar. Nastąpiły uroczyste zaślubiny żołnierza polskiego z morzem — ci, którzy pozostali przy życiu, przysięgali, że zawsze tego morza bronić będą. Prawie bezpośrednio po ukończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy kołobrzeskiej latarni. Projektanci odbudowy przyjęli oryginalną koncepcję zbudowania wieży nie przed fortem, jak to było uprzednio, lecz po wzmocnieniu sklepień fortu — na jego głównej platformie. Mury wieży wzniesiono z ciemnoczerwonej licowanej cegły, pochodzącej z rozbiórki. Kołobrzeska latarnia jest obecnie pomnikiem zwycięstwa nad faszystowskimi Niemcami. Ze statków wszystkich bander, wchodzących i wychodzących z portu, czytać można z tablic wmurowanych w korpus wieży słowa w języku polskim i rosyjskim: 137 ,12'5 "Bohaterom poległym w walce z najeźdźcą hitlerowskim 0 wolność i niepodległość Związku Radzieckiego i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej". Wokół latarni spoczywały prochy polskich i radzieckich towarzyszy broni, którzy zginęli w krwawych walkach o Kołobrzeg. Wśród nich prochy podporucznika Emilii Gierczak, która swoim męstwem porwała grupę szturmową do ataku na dworzec. Od strony morza znajdowała się mogiła Bohatera Związku Radzieckiego, majora Klimienki. W dniu 27 kwietnia 1963 roku zwłoki bohaterów zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz w Zieleniewie. W dniu 16 sierpnia 1979 roku rozpoczęto kapitalny remont latarni. Główne światło na wieży wygaszono 1 zapalono inne, tymczasowe. Wykonano nowe, stalowe schody wewnątrz wieży i całkowicie przebudowano la-ternę, w której następnie zainstalowano nowoczesną lampę obrotową, składającą się z dwóch 5-tablicowych lamp typu PRB-21 jedna nad drugą, skręconych względem siebie o 36°. Otrzymano w ten sposób 10 wiązek świetlnych, a każda z nich utworzona jest przez dwie żarówki 200-watowe 108. Nowe światło zabłysło w dniu 29 lipca 1981 roku. W tym miejscu wypada jeszcze wspomnieć o latarni morskiej widniejącej w herbie nadanym Juliuszowi Kolbergow i. Ukazem cara Mikołaja z dnia 6 (18) sierpnia 1829 roku profesor Uniwersytetu Warszawskiego Juliusz Kolberg, ojciec Oskara, otrzymał za zasługi dla kraju tytuł i prawa szlachcica polskiego. Oprócz tego przyznano mu herb: "Kołobrzeg, to iest [...] na tarczy w polu błękitnem, podzie-lonem, od prawey ku lewey, pasem czerwonym z brzegami srebr-riemi i trzema takiemi różami, z iedney strony nad pasem łabędź z prawą obrócony, z drugiey strony, spodem, na skale wieża nadmorska, na którey wierzchu rozniecony ogień. Nad tarczą hełm, 108 Bliższy opis lamp obrotowych, patrz s. 83. ozdobiony trzema piórami strusiemi, z których, z lewey strony białe, z prawey czerwone, a środkowe błękitne i na niem róża srebrna"1W.

ocena 3,5/5 (na podstawie 26 ocen)

Oferty na wczasy nadmorzem w Polsce.
morze, nad morzem, latarnia morska