Turystyczne Forum Wiedzy

Centralne Muzeum Morskie

03 październik 2011r.

Polska - mimo interesujących tradycji morskich, sięgających wczesnego średniowiecza - nie posiadała do niedawna muzeum morskiego z prawdziwego zdarzenia. Przed wojną były skromne próby stworzenia wystaw o tematyce związanej z morzem i żeglugą, lecz żadne z tych, cennych wprawdzie, ale tylko amatorskich poczynań nie przerodziło się w placówkę naukową, godną miana muzeum. Pierwszą wystawkę tego rodzaju zorganizował w 1920 r. oddział PTK w Pucku. Kolejne ekspozycje powstały w Muzeum Przemysłu i Techniki w Warszawie oraz przy Szkole Morskiej w Gdyni. Niewielką wystawkę oceanograficzną urządził znany naukowiec K.K. Demel (zm. 27 IX 1978 r.) na Stacji Rybackiej w Helu. Innym, godnym zanotowania faktem były zbiory prywatne Adama Żeleńskiego z Krakowa i znacznie bogatsze, zajmujące 10 pokoi (udostępnione publiczności od 1924 r.) prywatne "Muzeum Morskie" hr. Stanisława Ledóchowskiego w Warszawie. Po 1945 r. Polska uzyskawszy około 500-kilometrowy dostęp do Bałtyku (czyli granicę morską, określoną w dokumencie Dagome iudex, wystawionym przez Mieszka I ok. 990 r.), rozpoczęła kształtowanie swojej gospodarki przy uwzględnieniu tak ważnego współczynnika, jakim jest morze. Do programu rozwojowego, obejmującego zagadnienia produkcyjne, czyli przemysł stoczniowy, a także handel zamorski, rybołówstwo i szkolnictwo doszedł aspekt historyczno-kulturalny, wynikający z tysiącletnich powiązań państwa polskiego z morzem. Już w 1946 r. wysunięty został projekt utworzenia w Gdańsku "Muzeum Morza i Pomorza Polskiego". Zamiast tego reprezentatywnego, na skalę państwową pomyślanego obiektu muzealnego powstało niewielkie Muzeum Morskie w Szczecinie, zorganizowane przez Instytut Bałtycki. W 1950 r. wchłonęło je Muzeum Pomorza Zachodniego, degradując do roli jednego z działów. Z kolei utworzono w Gdyni Muzeum Marynarki Wojennej, wykorzystując m.in. materiał z wystawy pt.: Obrona Wybrzeża w 1939 r. otwartej w 1952 r. przez Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Otwarcie placówki gdyńskiej nastąpiło 26 VI 1953 r., a niezwykle atrakcyjne wzbogacenie działalności nastąpiło w czerwcu 1960 r., kiedy Marynarka Wojenna udostępniła do zwiedzania Okręt - Muzeum "Burza". W maju 1976 r niszczyciel ten ustąpił swego miejsca ORP "Błyskawica". Dzieje dzisiejszego Centralnego Muzeum Morskiego w GDAŃSKU rozpoczynają się od otwarcia w 1959 r. (z inicjatywy zawiązanego rok wcześniej Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Morskiego w Gdańsku) wystawy pt. Od wiosła do napędu atomowego. Ekspozycję tę pokazano następnie w Warszawie i Pradze czeskiej, a po powrocie stała się "zalążkiem Muzeum Morskiego", czynnego najpierw jako oddział Muzeum Pomorskiego, a od 1 11962 r. jako samodzielna placówka. Z dniem 7 X 1972 r. uzyskała ona rangę Centralnego Muzeum Morskiego. Niezwykle atrakcyjną pod Długie Pobrzeże nad Motławą - kamienica z wieżyczką mieści Muzeum Archeologiczne, dalej gotycka Brama Mariacka, w głębi Żuraw - siedziba Centralnego Muzeum Morskiego wzglądem historycznym i architektonicznym jego siedzibą jest słynny Żuraw, czyli dawny dźwig portowy (z 1444 r.) i zarazem brama, broniona przez dwie potężne baszty gotyckie. To skromne powierzchnią ekspozycyjną lokum powiększone zostało w 1978 r. dołączeniem sąsiedniego budynku, za czym pójdzie niebawem objęcie trzech wielkich spichrzów z XV, XVII i XIX w., położonych po drugiej stronie Motławy na wyspie Ołowiance. Zorganizowne dotychczas ekspozycje CMM w Żurawiu zaprezentowały gospodarkę morską dawnych Słowian z południowego wybrzeża Bałtyku, żeglugę wiślaną w minionych wiekach, port gdański i jego rolę w zamorskim handlu Rzeczypospolitej, a także port gdyński i jego rozwój od początku istnienia. Część ekspozycji poświęcono dorobkowi naszego powojennego przemysłu stoczniowego, a całość wzbogaca pod względem estetycznym prezentacja dzieł polskich malarzy morza - J. Fałata, W. Stryowskiego, Z. Stryjeńskiej, W. Gersona i innych. Szczególną ciekawość zwiedzających budzą liczne zabytkowe modele statków z XV - XIX w. Gdańskie CMM posiada fascynujący dorobek w dziedzinie archeologii podwodnej. Podczas kilku ostatnich sezonów letnich wydobyto ze statków leżących na dnie Zatoki Gdańskiej setki przedmiotów stanowiących ich wyposażenie. Na jednym z nich (prawdopodobnie szwedzkim "Solenie", który zatonął podczas zwycięskiej dla Polaków bitwy morskiej w 1627 r., tzw. "bitwy pod Oliwą", a właściwie na redzie gdańskiej) znaleziono i wydobyto 19 dział z brązu, pięknie zdobionych, pochodzących z ok. 1600 r. Eksploracja na drugim statku z ok. 1500 r. przyniosła unikatową zdobycz w postaci ładunku z plastrami miedzi oraz beczek ze smołą. Odkrycia te odbiły się głośnym echem w krajach nadmorskich i były przedmiotem zainteresowania wielu badaczy marynistów. CMM posiada również interesujące filie - Muzeum Rybcłówstwa w HELU i Muzeum Latarnictwa w Latarni Morskiej im. Stefana Żeromskiego na PRZYLĄDKU ROZEWSKIM. Niezależnie od CMM morskie zbiory eksponuje Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie w GDYNI, otwarte 4 VI 1972 r.

muzeum, atrakcje, historia, miejscowości, nad morzem, Gdańsk, Motława, Hel, Rozewie, latarnia morska, Gdynia